แผนภาพ

แหล่งที่มา

Video

การเลี้ยงไหม (Silkworm rearing)

การเลี้ยงไหม (Silkworm rearing)

ไหม (silkworm) ที่กินใบหม่อนเป็นอาหารมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Bombyx mori อยู่ในวงศ์ Bombycidae ไหมเป็นแมลงที่มีการเปลี่ยนแปลง รูปร่างแบบสมบูรณ์(Completely metamorphosis insect) แบ่งระยะการเจริญ เติบโตออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่ ระยะไข่ ตัวหนอน ดักแด้ และผีเสื้อ มีเพียง ระยะตัวหนอนเท่านั้นที่กินอาหารและอาหารของหนอนไหมก็คือใบหม่อน หนอนไหม จะนำสารอาหารชนิดต่างๆ จากใบหม่อนไปสร้างความเจริญเติบโตโดยผ่านการ ย่อยและดูดซึมเป็นปริมาณ 1 ใน 3 ของสารอาหารทั้งหมด ครึ่งหนึ่งของโปรตีน ที่ดูดซึมจากใบหม่อนจะถูกนำไปใช้ผลิตสารไหม เมื่อถึงวัย 5 วันแรกต่อมไหม (silk gland) จะหนักเพียง 6.36% ของนำหนักตัวไหม เมื่อไหมสุกก่อนเข้า ทำรัง ต่อมไหมจะหนักถึง 41.97% จะเห็นว่าปลายวัยที่ 5 สารอาหารโดยเฉพาะ

การปลูกหม่อน

การปลูกหม่อน

หม่อน (Morus alba L.) เป็นพืชในตระกูล Moraceae หม่อนถือ เป็นพืชมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการเลี้ยงไหมเพราะใบหม่อน เป็นอาหารที่สำคัญ ของตัวหนอนไหมที่เลี้ยงสำหรับผลิตเส้นไหมในเชิงการค้า (กรมส่งเสริม การเกษตร, 2538) ดังนั้นในขั้นตอนแรกของกระบวนการผลิตเส้นไหมจึงต้อง มีการปลูกและดูแลต้นหม่อนให้เกิดใบที่มีคุณภาพ เหมาะสมกับการเลี้ยงหนอนไหม ในแต่ละวัยเพื่อให้ได้ผลผลิตรังไหม และเส้นไหมสูง ต้นหม่อนเป็นพืชที่ขึ้นง่าย และเจริญเติบโตโดยไม่ต้องอาศัยน้ำมากนัก

การสาวไหม

การสาวไหม

สาวไหมด้วยมือ

สาวไหมด้วยเครื่อง

การฟอกย้อมสีไหม

การฟอกย้อมสีไหม  

ในการผลิตผ้าไหมไทยนิยมทำการฟอกย้อมสีเส้นไหมซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ของผ้าไหมไทย ที่แตก ต่างจากผ้าไหมที่ผลิตจากทั่วโลกที่นิยมการย้อมสีผ้าผืน ซึ่งการฟอกและย้อมสีไหมเป็นกระบวนการผลิตที่ ดำเนินการก่อนการนำเส้นไหมดิบที่ได้จากการสาวไหมไปย้อมสีนั้นจะต้องนำเส้นไหมดิบไปฟอกเพื่อ ลอกกาวไหมเซริซิน(Sericin)ออกก่อนซึ่งขั้นตอนในการลอกกาวไหมถือเป็นกระบวนการที่สำคัญและมีผลต่อ คุณภาพมาตรฐานผ้าไหมที่ขอรับการรับรองมาตรฐานต่างๆ โดยเฉพาะตรานกยูงพระราชทาน เนื่องจากหาก การฟอกกาวไม่ดีไม่มีคุณภาพไม่สามารถฟอกกาวเซริซินออกจากเส้นไหมได้หมดจะทำให้การย้อมสีไหมเกิด ปัญหาด้านคุณภาพของการติดสีและเกิดการตกสีเวลานำผ้าไหมไปซัก สารที่ใช้ในการฟอกเส้นไหมเป็นน้ำ ด่างที่ได้จากวัสดุจากธรรมชาติ และการใช้สารเคมี สำหรับเส้นไหมพันธุ์ไทยที่มีสีเหลืองหลังการฟอกกาว ออกแล้วจะมีสีขาวนวลเนื่องจากสีเหลืองของเซริซินถูกลอกออกไป ต่อมานำเส้นไหมไปล้างในน้ำเย็นจากนั้น นำเส้นไหมขึ้นมาบิดเพื่อเอาน้ำออกแล้วกระตุกเส้นไหมให้ยืดและตึงนำไปตากในที่ลมโกรกจนแห้ง เมื่อเส้นไหม ที่ฟอกแห้งสนิทแล้วก็จะนำมาย้อมสีพื้นโดยนำเส้นไหมมาแช่น้ำให้เปียกก่อนแล้วผสมสีที่ต้องการกับน้ำอุ่นหลัง จากนั้นนำเส้นไหมขึ้นมาบิดน้ำออก กระตุกแล้วนำกลับไปแช่อีกทำเช่นนี้ไปเรื่อยๆจนครบ 3 ครั้งหรือจนกระทั่ง เห็นว่าสีติดเส้นไหมสม่ำเสมอดีแล้ว